Home » Het verscholen dorp.

Het verscholen dorp.

Deze Groendakker was onlangs in het verscholen dorp. In “het dorp” staan drie nagebouwde hutten, half ingegraven in de grond, met een groendak (bosbiotoop). Het verscholen dorp bevindt zich in de bossen van Vierhouten, in het zuiden van de gemeente Nunspeet aan de Pas-op-weg.

Die ‘bijna ondergrondse hutten’ werden in de Tweede Wereldoorlog tussen februari 1943 en oktober 1944 bewoond door onderduikers. Gemiddeld waren er per dag 80 tot 100 onderduikers te vinden in het dorp. Eind oktober 1944 werd het dorp ontdekt door twee SS’ers die aan het jagen waren. Acht van de 86 werden gevangen genomen en op een later tijdstip gefusilleerd. De rest wist te ontkomen.

Het begon destijds tijdens de oorlog met vijf mensen die hun toevlucht zochten bij een pension in Nieuw Soerel. Omdat hun eerste onderduikadres verraden werd, vluchtten zij de bossen in. Daar zijn in het najaar van 1943 hutten gebouwd om de onderduikers te huisvesten.
Het werden tien primitieve hutten, half ondergronds, waar in die periode tussen de 80 en 120 mensen van verschillende nationaliteiten hebben gewoond. Het waren joden, Amerikanen, Engelse vliegers, Duitse deserteurs, een Pool en een Rus.

Opa Bakker en Tante Cor waren met enkele anderen de stuwende krachten achter het onderduikerskamp. Vele inwoners uit Nunspeet hielpen hen. Ze verzamelden eten, speeltjes, schoon goed en het laatste nieuws. Het transport werd meestal ’s avonds in donker door Dirk Vierhout verzorgd, die meubelmaker annex verhuizer in Nunspeet was.

Het waren uiterst spannende dagen. Steeds dreigde ontdekking en dat zou ongetwijfeld voor de onderduikers de dood betekenen! En niet alleen de onderduikers, ook hun verzorgers liepen gevaar. Een monument op de ‘nieuwe begraafplaats’ aan de Eperweg te Nunspeet herinnert aan de ondergrondse strijders o.a. Opa Bakker en Dirk Vierhout, die uiteindelijk door de Duitsers werden gepakt, gemarteld en vermoord.

Een officiële kampleiding bestond er niet. Extern werden de zaakjes vooral geregeld door Opa Bakker en Tante Cor. In het kamp zelf was geen leider, er was een soort dorpsoudste die het voor het zeggen had. Opmerkelijk was dat de ouderen vertrouwen hadden in de jeugd. Die was optimistisch, vindingrijk in het bedenken van oplossingen in moeilijke situaties. De ouderen klampten zich aan dit optimisme vast. De kampregels werden door de onderduikers zelf gemaakt.

De inwoners van het Verscholen Dorp mochten niet te ver van de hutten gaan, overdag geen kachel stoken in verband met de opdwarrelende rook en vooral geen lawaai maken. De bewoners voelden zich betrekkelijk veilig in de hutten. Vanaf de weg waren deze niet te zien. Open plekken werden opnieuw ingeplant. Als er gevaar dreigde, werden de bewoners gewaarschuwd door de bevolking. Ze moesten zich dan koest houden en paraat zijn voor een vlucht. Bij toerbeurt werden er dan wachten uitgezet. Voor de voedselvoorziening moest de kampleiding de zwarte markt op. Koeien, varkens, karrenvrachten aardappelen en dergelijke werden op de kop getikt. In vergelijking met de inwoners van de Randstad hadden de onderduikers in Vierhouten geen gebrek. De ‘goede’ bevolking stond daar borg voor.

Eind oktober 1944 werd het dorp bij toeval ontdekt door twee SS’ers die aan het jagen waren.
De meeste onderduikers wisten te ontkomen. De lezingen van hoe dat precies is gegaan lopen uiteen, maar meest aannemelijk is dat de Duitsers eerst versterking gingen halen. Dat is wellicht de redding geweest van veel onderduikers.

De herinnering aan dit imposante oorlogsdrama blijft bewaard in de bossen waar drie natuurdakhutten zijn nagebouwd.
Ook staat er een gedenksteen op de plaats waar de bezetter de gevangen genomen onderduikers hebben doodgeschoten.

Van februari 1943 tot oktober 1944 werden in de bossen van Nunspeet langs de toen zanderige, vrijwel onbegaanbare Pas Op-Weg onderduikers verborgen.
Het Verscholen Dorp, bestaat nog steeds, zij het in de vorm van drie nagebouwde hutten. Jaarlijks worden er de doden van de Tweede Wereldoorlog herdacht.